Centrum Badań nad Kulturą i Mentalnością Dawnej Polski

Centrum jest jednostką badawczą afiliowaną przy Instytucie Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. W ramach Centrum prowadzone są – przy współpracy krajowej i międzynarodowej – gruntowne badania poświęcone szeroko rozumianej historii kultury i mentalności dawnej Polski ze szczególnym uwzględnieniem epoki przedrozbiorowej. Projekt ten wpisuje się w realizowane od wielu lat przez Katedrę Historii Nowożytnej badania w zakresie antropologii historycznej, historii kultury i mentalności oraz historii rodziny dawnej, których efektem są studia nad rodziną dawną XV-XVIII w., ceremoniałami rodzinnymi, strukturą, historią i kulturą dworów monarszych, magnackich i szlacheckich.

W Instytucie Historii i Archiwistyki już wiele lat temu powstały pionierskie studia poświęcone antropologii historycznej (studia licencjackie i magisterskie), historii rodziny i kultury dawnej Polski (realizowane w ramach specjalności), co zaowocowało skupieniem wokół Instytutu grupy naukowców zaangażowanych w studia nad rodziną i dworami szlacheckimi. Nasze działania naukowe pozwoliły nawiązać szeroką współpracę badawczą z licznymi ośrodkami naukowymi w Polsce i zagranicą, czego efektem były liczne konferencje międzynarodowe i warsztaty naukowe, których podsumowaniem jest kilkadziesiąt cennych publikacji oraz trwałe kontakty międzynarodowe (m.in. z badaczami z Aberdeen, Viterbo, Opawy, Preszowa, Pragi, Lwowa i Kijowa) oraz projekty badawcze (granty badawcze Narodowego Centrum Nauki oraz projekty wyszehradzkie). Wyniki badań nad tą tematyką prowadzone przez zespół skupiony wokół Katedry Historii Nowożytnej są znane i wysoko cenione w Polsce oraz wśród naszych zagranicznych partnerów.

Centrum Badań nad Kulturą i Mentalnością Dawnej Polski konsoliduje prace badaczy zatrudnionych w Instytucie Historii i Archiwistyki, i pozwala – poprzez uzyskanie dodatkowych środków finansowych z projektów badawczych i grantów – na zaangażowanie w proces badawczy doktorantów i studentów oraz rozszerzenie Zespołu o badaczy zagranicznych. Ponadto Centrum jest platformą do podjęcia dyskursu nad dziejami i rolą rodziny w dawnej Polsce (XV-XVIII wiek), co pozwoliłoby ukazać dynamikę zmian w obrębie rodziny i wypracować nowoczesne spojrzenie na wkład jej członków w obrębie różnych grup społecznych w proces kształtowania się kulturowego dziedzictwa dawnej Polski.

Centrum ma charakter interdyscyplinarny i ogólnoinstytutowy, i skupia badaczy z różnych katedr naszego Instytutu z możliwością zaproszenia do współpracy badaczy z innych ośrodków.

Zadania Centrum:

• interdyscyplinarne badania poświęcone historii kultury i mentalności dawnej Polski (m.in. szeroko rozumianej rodziny dawnej, życia codziennego, tradycji rodzinnych, modeli i wzorców osobowych, edukacji, struktury, kultury i roli dworów i elit społecznych, kultury materialnej epok dawnych),
• ukazanie dynamiki zmian prawnych, kulturowych, ekonomicznych i społecznych w położeniu i roli różnych grup społecznych,
• badania nad zmiennością kultury materialnej,
• upowszechnienie i popularyzacja wyników badań Centrum wśród studentów, nauczycieli, przedstawicieli innych dziedzin w kraju i zagranicą,
• organizacja międzynarodowych konferencji naukowych (co 2 lata), seminariów badawczych i warsztatów edukacyjnych, publikacja wyników badań,
• organizacja seminariów naukowych z udziałem badaczy z ośrodków krajowych i zagranicznych oraz doktorantów i studentów (co pół roku w ramach Krakowskich Spotkań Nowożytniczych),
• publikacja wyników badań w znaczących czasopismach naukowych i edytorstwo źródeł (w otwartym dostępie),
• starania o granty i projekty badawcze.